Wyłączniki różnicowoprądowe są jednym z częściej opisywanych urządzeń, a przyczyny ich zadziałania pobudzają wyobraźnię niejednego elektryka.
Stosuje się je powszechne; ich użycie jest niekiedy zbyteczne, nawet niepożądane, a czasami brak ich tam, gdzie powinny „stać na straży” bezpieczeństwa nierozważnego użytkownika. Co na ich temat mówią przepisy i jak się to ma do rzeczywistości?

Na podstawie delegacji w Ustawie Prawo budowlane wydano Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1]. Przepisy tego rozporządzenia stosuje się nie tylko przy budowie, lecz także przy przebudowie, rozbudowie, modernizacji i zmianie sposobu użytkowania budynku lub pomieszczeń, a więc w tym zakresie dotyczą również instalacji elektrycznych związanych z obiektem. Określają one w sposób ogólny wymagania stawiane instalacjom elektrycznym pod względem:
– bezpieczeństwa użytkowania, czyli zapewnienia ochrony przeciwpożarowej, ochrony przed porażeniem, skutkami wydzielania ciepła i jego wpływu na otoczenie (poparzeniem, powstaniem pożaru, wybuchu), ochrony przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych, przed przepięciami atmosferycznymi i łączeniowymi;
– wyposażenia instalacji elektrycznych, ich prowadzenia i usytuowania w budynku;
– wyposażenia obiektów lub ich części w instalacje elektryczne
z uwzględnieniem ich rodzaju, np. do oświetlenia podstawowego,
oświetlenia awaryjnego;
– zabezpieczenia przed drganiami, hałasem, a także zapewnienia oszczędności energii elektrycznej.

Wymagania podstawowe

W instalacjach elektrycznych – zgodnie z § 183.1 rozporządzenia [1] – należy stosować:
1) złącza instalacji elektrycznej budynku, umożliwiające odłączenie od sieci zasilającej i usytuowane w miejscu dostępnym dla dozoru i obsługi oraz zabezpieczone przed uszkodzeniami, wpływami atmosferycznymi, a także ingerencją osób niepowołanych,
2) oddzielny przewód ochronny i neutralny w obwodach rozdzielczych i odbiorczych,
3) urządzenia ochronne różnicowoprądowe lub odpowiednie do rodzaju i przeznaczenia budynku bądź jego części, inne środki
ochrony przeciwporażeniowej,
4) wyłączniki nadprądowe w obwodach odbiorczych,
5) zasadę selektywności (wybiórczości) zabezpieczeń,
6) przeciwpożarowe wyłączniki prądu,
7) połączenia wyrównawcze główne i miejscowe, łączące przewody ochronne z częściami przewodzącymi innych instalacji i konstrukcji budynku,
8) zasadę prowadzenia tras przewodów elektrycznych w liniach prostych, równoległych do krawędzi ścian i stropów,
9) przewody elektryczne z żyłami wykonanymi wyłącznie z miedzi, jeżeli ich przekrój nie przekracza 10 mm2,
10) urządzenia ochrony przeciwprzepięciowej.

Jak wynika z przytoczonych punktów z § 183.1 rozporządzenia, przepisy jednoznacznie określają, w co powinna być wyposażona instalacja elektryczna. Są to jednocześnie podstawowe wymagania. Należy zwrócić uwagę, że wszystkie elementy w instalacji podane w pkt. 1-10 (w tym przypadku wybrane i zastosowane odpowiednie środki techniczne oraz przyjęte rozwiązania) składają się bezpośrednio i pośrednio na zapewnienie warunków wymienionych w pkt. 1. Stanowią bowiem o bezpieczeństwie użytkowania, czyli zapewnieniu ochrony przed porażeniem oraz innymi zagrożeniami.

Istotne jest również to, że żądania te stawia się wszystkim instalacjom elektrycznym, gdyż zapis rozporządzenia nie wyróżnia instalacji elektroenergetycznych, gniazd wtyczkowych ani oświetleniowych miejsc i części budynków, w których się znajdują np. piwnice, łazienki, pomieszczenia biurowe lub mieszkalne. Przepis ten nie zwalnia zatem np. od stosowania wyłączników różnicowoprądowych w instalacjach oświetleniowych, doprowadzenia przewodów ochronnych do opraw (przewody trój- i pięciożyłowe), wykonania połączeń wyrównawczych. I chociaż jest to niezgodne z przepisami, jeszcze często występuje zarówno w projektach, jak i w wykonywanych instalacjach.

Doprowadzenie przewodu ochronnego do gniazd, wypustów oświetleniowych i innych odbiorników jest obowiązkowe. Dla osób wykonujących badania oznacza to konieczność sprawdzenia ciągłości tego przewodu i poprawnego przyłączenia. Obowiązek ten jest wymieniony w normie PN-IEC 60364-6-61 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Sprawdzanie. Sprawdzanie odbiorcze.

Odrębnym tematem są z kolei niektóre zasady podane w rozporządzeniu jako ogólnie obowiązujące, jak np. stosowanie wyłączników nadprądowych w obwodach odbiorczych lub oddzielnych przewodów ochronnych i neutralnych w obwodach rozdzielczych. Wprowadzenie pięciożyłowych kabli we wszystkich obwodach rozdzielczych budzi wątpliwości co do podstawy merytorycznej, a także ma swój wymiar ekonomiczny. Ta szeroka tematyka obejmuje m.in. zgodność wydanych warunków technicznych z wymaganiami przedstawionymi w normach, poprawne wykorzystanie aktualnej wiedzy technicznej do określenia wymagań technicznych oraz inne zagadnienia, np. zgodność używanej terminologii.

Ostatnia zmiana wprowadzona w warunkach technicznych [1] rozszerzyła wymagania o pkt 5 oraz 6, a także zmieniła brzmienie pkt. 3. Co prawda wymaganie dotyczące wyposażenia obiektu o kubaturze większej niż 1000 m3 w przeciwpożarowy wyłącznik prądu nie jest nowe, gdyż było powołane w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Podobnie był jednoznaczny nakaz stosowania wyłączników różnicowoprądowych. Zmiana polega na dodaniu – po słowach: urządzenia ochronne różnicowoprądowe – drugiej części zdania: lub odpowiednie do rodzaju i przeznaczenia budynku bądź jego części, inne środki ochrony przeciwporażeniowej, czyli dopuszczono miejsca oraz części instalacji elektrycznej, w których użycie tych wyłączników nie jest obowiązkowe po zastosowaniu innych środków.

Przykłady, gdzie nie należy stosować tego środka ochrony podano na końcu artykułu.
Rozszerzeniem warunków dotyczących instalacji elektrycznych, podanych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, są postanowienia zawarte w wieloczęściowej normie PN-IEC 60364 – w niektórych działach części 1 do 6 i jej części 7, przy czym norma ta obejmuje obwody elektryczne zasilane napięciem przemiennym do 1 kV oraz stałym do 1,5 kV. Wymagania podstawowe zawarte w części 1 są zgodne z podanymi w rozporządzeniu. W normie dodano kolejne warunki i reguły techniczne konieczne do spełnienia w ochronie przed prądami przetężeniowymi i zwarciowymi oraz prądami spowodowanymi uszkodzeniem. W dalszym rozwinięciu tego wątku wskazano na inne czynniki i właściwości fizyczne, jak np. asymetrię obciążenia, współczynnik mocy, wyższe harmoniczne, prądy rozruchowe, koordynację izolacji, które należy uwzględnić przy projektowaniu i budowaniu instalacji.

Wymagania wynikające z norm

Poniżej omówiono stosowanie urządzeń ochronnych różnicowoprądowych w świetle wymagań norm. Jest to rozwinięcie zasadniczych postanowień dla instalacji elektrycznej (pkt 3), w której powinny być: urządzenia ochronne różnicowoprądowe lub odpowiednie do rodzaju i przeznaczenia budynku bądź jego części, inne środki ochrony przeciwporażeniowej. Funkcje wyłączników, ich dobór, parametry, zastosowanie w różnych miejscach są szczegółowo omówione w normie PN-IEC 60364 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych, w arkuszach 41, 47, 481, 482, 53, 61 i części 7 oraz w normie PN-IEC 1009-1:1996 Wyłączniki różnicowoprądowe z wbudowanym zabezpieczeniem nadprądowym do użytku domowego i podobnego (RCBO). Postanowienia ogólne.

Najważniejszym parametrem doboru wyłączników różnicowoprądowych, decydującym o ochronie zdrowia i życia, jest wartość prądu różnicowego. Ogólnie przyjętą na podstawie badań wartością (uznaną za graniczną) jest prąd 30 mA o częstotliwości 50 Hz, nie powodujący u osoby dorosłej szkodliwych skutków przepływu prądu. Ze względu na prawdopodobieństwo wystąpienia migotania komór serca, dla człowieka niebezpieczny jest prąd przemienny większy niż 30 mA (lub prąd stały 70 mA), płynący przez czas dłuższy niż 3-5 s. Dlatego w normie PN-IEC 60364, w arkuszach o ochronie przeciwporażeniowej, rozpatruje się głównie urządzenia ochronne o takiej wartości znamionowego prądu różnicowego.

Definicja wyłączników różnicowoprądowych według PN-IEC 1009-1 jest następująca: łącznik mechanizmowy przeznaczony do załączania, przewodzenia i wyłączania prądów w normalnych warunkach pracy i powodujący otwarcie zestyków, gdy prąd różnicowy osiągnie określoną wartość w określonych warunkach. Wyłączniki te wyłączają prądy różnicowe, powstałe w wyniku przepływu prądu upływowego doziemnego, przeważnie o wartościach dużo mniejszych niż prądy zwarciowe (przy metalicznym zwarciu). Wyłączniki różnicowoprądowe nie są przewidziane do pełnienia funkcji zabezpieczenia przed skutkami przeciążeń lub zwarć, z wyjątkiem przypadku, gdy mają wbudowane zabezpieczenia nadprądowe.

Rozróżnia się ochronę przed porażeniem: przed dotykiem bezpośrednim oraz przy dotyku pośrednim.
Uwaga: obydwa używane sformułowania: przed dotykiem pośrednim i przy dotyku pośrednim są poprawne, gdyż przy uszkodzeniu instalacji może wystąpić przypadek, że instalacja będzie odłączona od napięcia natychmiast i napięcie nie będzie się utrzymywało dłużej niż czas wyłączenia, np. 0,4 s, lub będzie się utrzymywało aż do chwili dotknięcia uszkodzonego miejsca i wówczas nastąpi wyłączenie. W normie jest stosowane pojęcie przed dotykiem.

Funkcje ochronne wyłączników różnicowoprądowych

Zależą one od przyjętego układu sieci oraz rodzaju ochrony i są następujące:
1) w ochronie przeciwporażeniowej przed dotykiem bezpośrednim wyłączniki różnicowoprądowe stanowią ochronę uzupełniającą, niezależnie od układu sieci, gdy prąd różnicowy nie przekracza 30 mA;
2) w ochronie przeciwporażeniowej przy dotyku pośrednim są
urządzeniem do samoczynnego wyłączenia zasilania tylko w pewnych przypadkach, a zwłaszcza:
– przy wykonanych połączeniach wyrównawczych dodatkowych wartość prądu zadziałania wyłącznika różnicowoprądowego jest
uwzględniana do sprawdzenia skuteczności ochrony przeciwporażeniowej. Warunek ten jest następujący: Ra < 50/Ia lub Ra < 25/Ia (zależnie od warunków zagrożenia porażeniowego), gdzie Ia jest prądem zadziałania urządzenia ochronnego: dla urządzeń różnicowoprądowych – IDn, a dla urządzeń przetężeniowych – prąd zadziałania w czasie 5 s;
– w układach sieciowych TT, w których wartość rezystancji uziemienia części przewodzących dostępnych jest ograniczona warunkiem Ra < 50 (25)/Ia, gdzie Ia jest prądem powodującym samoczynne zadziałanie urządzenia ochronnego, np. wyłącznika różnicowoprądowego,
– a także według pkt. 531.2.3 normy 60364-5-53: Jeżeli dla niektórych urządzeń lub części instalacji nie może być spełniony jeden lub więcej warunków podanych w pkt. 413.1.3 (np. niespełnienie warunków maksymalnego czasu wyłączenia przez urządzenia przetężeniowe pkt.: 413.1.3.3, 413.1.3.4, 413.1.3.5; także w pkt. 413.1.3.6 nakazano wtedy stosowanie połączeń wyrównawczych lub wyłączników różnicowoprądowych), elementy te mogą być chronione urządzeniami ochronnymi różnicowoprądowymi. W tym przypadku nie wymaga się, aby części przewodzące dostępne były przyłączone do systemu uziemionych przewodów ochronnych układu TN, pod warunkiem, że są one przyłączone do uziomu o rezystancji odpowiedniej dla prądu zadziałania urządzenia ochronnego różnicowoprądowego. Tak chroniony obwód powinien być traktowany jako TT, zgodnie z wymaganiami 413.1.4. Jeżeli nie ma oddzielnego uziomu, należy części przewodzące dostępne połączyć z przewodem ochronnym od strony zasilania urządzenia ochronnego różnicowoprądowego;
3) są elementem ochrony przeciwpożarowej w przypadku zastosowania wyłącznika o prądzie znamionowym nieprzekraczającym 500 mA, zwłaszcza gdy występuje niebezpieczeństwo pożaru i konieczne jest ograniczenie prądów zwarcia w oprzewodowaniu, obwód wówczas powinien być zabezpieczony urządzeniem ochronnym różnicowoprądowym o prądzie zadziałania nie przekraczającym 500 mA lub kontrolowany i sygnalizowany stan izolacji – na podstawie pkt. 482.2.10 – oraz według pkt. 705.422: W gospodarstwach rolniczych i ogrodniczych w celu zapewnienia ochrony przeciwpożarowej należy zainstalować urządzenia różnicowoprądowe o znamionowym różnicowym prądzie zadziałania nie przekraczającym 0,5 A.

Należy podkreślić, że tylko wyłączniki różnicowoprądowe o znamionowym prądzie różnicowym mniejszym niż 30 mA są uznane za środek ochrony uzupełniającej przed dotykiem bezpośrednim (pkt 412.5). Ich zastosowanie ma na celu tylko zwiększenie skuteczności ochrony przed dotykiem bezpośrednim w razie nieskutecznego działania innych środków ochrony przed dotykiem bezpośrednim lub w przypadku nieostrożności użytkowników (pkt 412.5.1). Taką funkcję pełnią niezależnie od układu sieci oraz warunków środowiskowych (w tym zastosowaniu nie jest konieczny przewód ochronny, np. w istniejących instalacjach w układzie sieciowym TN-C). Natomiast zgodnie z pkt. 531.2.1.5: Zastosowanie urządzenia ochronnego różnicowoprądowego włączonego w obwody, nie mające przewodu ochronnego, nie może być uznane za skuteczny środek ochrony przed dotykiem pośrednim, nawet w przypadku gdy znamionowy różnicowy prąd zadziałania nie przekracza 30 mA. W ochronie przy dotyku pośrednim zastosowanie wyłącznika różnicowoprądowego bezwzględnie wymaga przewodu ochronnego i powinno się mówić o zespole ochronnym wyłącznika i przewodu ochronnego.

W arkuszach 4 (4-41, 4-481, 4-47) i części 7 normy PN-IEC 60364 uwzględniono warunki środowiskowe, rodzaje obiektów, kwalifikacje użytkowników instalacji, w których stosowanie wyłączników różnicowoprądowych o prądzie nie większym niż 30 mA jest
obowiązkowe, oraz przypadki, w których jest to zalecane. Przedstawia się to następująco.

Stosowanie obowiązkowe

Obowiązkowo urządzenia ochronne różnicowoprądowe o znamionowym prądzie różnicowym nieprzekraczającym 30 mA należy stosować w takich instalacjach lub lokalizacjach, jak:
1) pomieszczenia wyposażone w wannę, baseny, kempingi, instalacje na terenie robót budowlanych, rozbiórek, pomieszczenia gospodarskie i ogrodnicze, w przestrzeniach ograniczonych powierzchniami przewodzącymi pod warunkiem zastosowania miejscowych połączeń wyrównawczych (są to głównie części instalacji, w których odpowiednie postanowienia normy PN-IEC 60364, część 7 ograniczają napięcie dotykowe długotrwałe do wartości 25 V prądu przemiennego i 60 V prądu stałego);
2) instalacje na zewnątrz budynku, w których jest zastosowana ochrona przez samoczynne wyłączenie zasilania, dotyczy to gniazd o prądzie nie większym niż 20 A oraz zasilania urządzeń przenośnych (pkt 471.2.3): Jeżeli dla gniazd wtyczkowych na prąd nie przekraczający 20 A, umieszczonych na zewnątrz budynku oraz takich, które będą mogły być wykorzystane do zasilania urządzeń przenośnych, znajdujących się poza budynkiem, przewidziana jest ochrona przez samoczynne wyłączenie zasilania, powinno być zastosowane urządzenie ochronne różnicowoprądowe o prądzie znamionowym różnicowym zadziałania nie większym niż 30 mA.

Szczególnie zwracam uwagę, że w podanych przypadkach (dotyczy ochrony przed porażeniem) wyłącznik różnicowoprądowy jest dodatkowym, a nie samodzielnym środkiem ochrony. Określone to jest w normie PN-IEC 60364-481 w pkt. 481.3 dotyczącym doboru środków ochrony przed dotykiem pośrednim oraz wyjaśnione w uwadze podanej w pkt. 481.3.1.2. Warunki podane w tym punkcie pozwalają na zapewnienie ochrony w całej instalacji przez zastosowanie środków ochrony zgodnie z ogólnymi warunkami pkt. 413.1 normy PN-IEC 60364-4-41 w przeważającej części instalacji oraz przez dodatkowe zastosowanie środka ochrony w miejscach, dla których postanowienia części 7 normy PN-IEC 60364 wymagają ograniczenia wartości napięcia dotykowego bezpiecznego.

Stosowanie zalecane

Zalecane jest stosowanie wyłączników o prądzie znamionowym różnicowym IDn < 30 mA (w pkt. 471.2.3 normy podkreślono: szczególnie zalecane):
– dla gniazd wtyczkowych na prądy znamionowe nie przekraczające 20 A, użytkowanych przez osoby inne niż wykwalifikowane lub poinstruowane, przewidziana jest ochrona przez samoczynne wyłączenie zasilania, szczególnie zalecane jest stosowanie wyłączników różnicowoprądowych o prądzie znamionowym różnicowym zadziałania nie większym niż 30 mA, w celu uzyskania ochrony uzupełniającej zgodnie z pkt. 412.5,
– w ochronie przed dotykiem bezpośrednim przy nieostrożności użytkowników niezależnie od lokalizacji – ochrona uzupełniająca (zgodnie z pkt. 412.5).

Ochrona przeciwporażeniowa przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim to nie jeden środek, a zespół środków. Środki te muszą być niezależne, zapewnić ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym w warunkach pracy normalnej oraz zakłóceniowej. Wyklucza to przyjęcie wyłączników różnicowoprądowych za samodzielne środki w samoczynnym wyłączeniu.
Wyłączniki należy stosować jako ochronę uzupełniającą przed dotykiem bezpośrednim, a także jako dodatkowy środek ochrony w miejscach, dla których postanowienia części 7 normy PN-IEC 60364 wymagają ograniczenia wartości napięcia dotykowego bezpiecznego (patrz uwaga w pkt. 481.3.1.2) oraz w sytuacjach wymienionych w pkt. 4-47 oraz pkt. 4-41, które podano w tym artykule.

Podsumowanie

Wprowadzenie bezwzględnego obowiązku użycia wyłączników różnicowoprądowych we wszystkich obwodach w poprzednim zapisie z dnia 14 grudnia 1994 r. Rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – tekst jednolity Dz.U. z 1999 r. nr 15 poz. 140 przyczyniło się do powszechnego stosowania ich, lecz spowodowało wiele negatywnych skutków:
– Pierwszy – niestety przypisano im głównie funkcje środka ochrony przy dotyku pośrednim przez samoczynne odłączenie zasilania. Natomiast powinny pełnić funkcję uzupełnienia ochrony przed dotykiem bezpośrednim, a także jej uzupełnienia przy dotyku pośrednim w wymienionych w opracowaniu częściach i lokalizacjach instalacji, a tylko w razie trudności spełnienia warunków samoczynnego wyłączenia przez zabezpieczenia przetężeniowe w czasie 0,4 s powinny być użyte jako środek dodatkowy (przypadki te powinny być wyjątkowe). Zastosowanie ochrony przeciwporażeniowej uzupełniającej nie oznacza niespełnienia ani złagodzenia wymagań stawianych ochronie przeciwporażeniowej przed dotykiem bezpośrednim i przy dotyku pośrednim.

– Drugim aspektem jest stosowanie wyłączników różnicowoprądowych w obwodach urządzeń, które ze względu na konstrukcję nie mogły z nim współpracować albo przynajmniej nie przy prądzie różnicowym 30 mA. Są to np. UPS-y, przeważnie trójfazowe i o mocy większej niż 10 kVA (wynika to z ich konstrukcji i połączeń wewnętrznych), także maszyny konfekcjonujące z transformatorami wewnętrznymi (pracują zwykle z wyłącznikami o prądzie 100 mA), maszyny drukarskie, różne automaty, niektóre nawilżacze. Oczywiście nie stosuje się wyłączników różnicowoprądowych, gdy nie ma przewodu PE (II klasa ochronności) lub gdy napięcie zasilające jest niższe niż 25 V. Także nie jest wskazane użycie wyłączników różnicowoprądowych na początku instalacji, gdyż duże prądy upływowe w rozległych sieciach powodują ich wyłączenie, a tym samym odłączanie wielu obwodów, całej instalacji, bądź jej wyłączenie od jednego uszkodzenia.

– Trzecim aspektem jest niestosowanie wyłączników różnicowoprądowych w obwodach oświetleniowych uznanych za umieszczone poza zasięgiem ręki, pozornie bezpiecznych. W celu lepszego zobrazowania popełnianych błędów, przedstawiam statystykę wypadków (w Polsce w 2000 r.) spowodowanych:
– uszkodzeniem izolacji roboczej – 23%,
– nieostrożną pracą pod napięciem – 24%,
– niewykryciem (brak sprawdzenia instalacji) lub mylnym podłączeniem przewodu ochronnego – 20%,
– uszkodzeniem urządzenia, w tym oświetlenie – 21% (głównie prowizorki),
– usterkami elektrycznego sprzętu budowlanego – 22%,
– wadami sprzętu gospodarstwa domowego – 15%.

– Czwarty istotny aspekt to zawodność wyłączników różnicowoprądowych. Praktyka pokazuje, że nawet po wciśnięciu ich przycisku do testowania nie ma zadziałania i nie jest to jedyna wada.
Przy badaniach odbiorczych, a następnie okresowych, powinny być sprawdzone wszystkie zastosowane środki, bo niesprawność jednego z nich może skutecznie pogorszyć warunki ochrony lub wręcz zagrażać bezpieczeństwu.

Na koniec jeszcze jedna, bardzo ważna sprawa. W praktyce wyłączniki różnicowoprądowe należą do urządzeń, które najczęściej zadziałały, ale nie tylko z przyczyn uszkodzeń w instalacji. Głównie dotyczy to instalacji na placach budowy, w kuchniach (wystarczy zamoczyć wodą czajnik bezprzewodowy, włożyć w podstawę zasilającą i nastąpi zadziałanie wyłącznika), przy podłączaniu przewodów, odbiorników, naprawach instalacji, prowadzeniu pomiarów i wielu innych. Cechą wspólną tych przypadków wyłączeń instalacji jest to, że są one spowodowane przez nieostrożność użytkowników, zarówno osób postronnych w domach i biurach, jak i osób wykwalifikowanych (elektryków z uprawnieniami), a w tych sytuacjach rola wyłączników różnicowoprądowych jest nieoceniona.

Janusz Wojnarski

zródło: elektroinstalator . com. pl
LITERATURA
1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki
i ich usytuowanie. Dz.U. nr 73 z 2002 r. poz. 690.
2. PN-IEC 1009-1:1996 Wyłączniki różnicowoprądowe z wbudowanym zabezpieczeniem nadprądowym do użytku domowego i podobnego (RCBO). Arkusz 1: Postanowienia ogólne.
3. PN-IEC 60364-1:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Zakres, przedmiot i wymagania podstawowe.
4. PN-IEC 60364-4-41:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przeciwporażeniowa.
5. PN-IEC 60364-4-47:2001 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Stosowanie środków ochrony dla zapewnienia bezpieczeństwa. Postanowienia ogólne. Środki ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym.
6. PN-IEC 60364-4-482:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Dobór środków
ochrony w zależności od wpływów zewnętrznych. Ochrona przeciwpożarowa.
7. PN-IEC 60364-4-481:1994 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniająca bezpieczeństwo. Dobór środków
ochrony w zależności od wpływów zewnętrznych. Wybór środków
ochrony przeciwporażeniowej w zależności od wpływów zewnętrznych.
8. PN-IEC 60364-5-53:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Aparatura rozdzielcza i sterownicza.
9. PN-IEC 60364-6-61:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Sprawdzanie. Sprawdzanie odbiorcze.
10. PN-IEC 60364-7-701:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Pomieszczenia wyposażone w wannę lub/i basen natryskowy.
11. PN-IEC 60364-7-702:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Baseny pływackie i inne.
12. PN-IEC 60364-7-702:1999/Ap1:2002 Instalacje elektryczne
w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Baseny pływackie i inne.
13. PN-IEC 60364-7-704:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje na terenie budowy i rozbiórki.
13. PN-IEC 60364-7-705:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje w gospodarstwach rolnych i ogrodniczych.
14. PN-IEC 60364-7-708:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Kempingi i pojazdy wypoczynkowe.